Affaire uitgekomen: hoe kom je er samen uit?

In Libelle no.30 van dit jaar wordt Esther Perel geïnterviewd over trouw, ontrouw en affaires. De toonaangevende relatietherapeut en 6e VPRO zomergast vertelt hoe zelfs in liefdevolle relaties affaires voorkomen: over de hele wereld, binnen ieder geloof in iedere bevolkings- en leeftijdsgroep. Waarom nemen mensen het enorme risico alles te verliezen voor een geheime liefde? Zelfs in landen waar de vrouw de dood moet vrezen als een affaire uitkomt, kruipt het bloed waar het niet gaan mag. Kortom, affaires zijn een gegeven van alle tijden, aldus Perel, en we moeten dus niet direct oordelen, maar vooral kijken hoe we daarmee om kunnen gaan.

Scheiden of toch Relatietherapie?

De vraag is of een relatie moet breken op een affaire die uitkomt. Intussen strandt bijna 50% van de huwelijken, vaak als gevolg van een affaire waar een koppel niet overheen weet te komen. En dat is jammer, want met de juiste begeleiding blijven koppels vaak wel bij elkaar en weten ze tot een ‘nieuw huwelijk’ te komen, een nieuw ‘contract’. Want het oude contract werkte niet, dus terug kan een koppel niet meer.

Maar vooruit kan een stel wel: door na een fase van boosheid en woede, elkaar te bevragen, nieuwsgierig te zijn, te onderzoeken waar de wortels voor het overspel zijn gegroeid; door elkaar als het ware opnieuw en beter te leren kennen op onderwerpen die lang niet zijn besproken binnen een relatie.

Maar dat verdient de ‘dader’ toch helemaal niet?

Zo hoor je dan vaak. En ‘als het eenmaal is gebeurd, dan blijft het gebeuren’. Of erger: ‘ als je jezelf een beetje respecteert, dan dump je hem meteen!’. De omgeving weet vaak ontzettend goed wat het beste is voor de bedrogen partner en dat gaat zelden over herstel, begrip of een 2e of 3e kans. Met Esther Perel zijn wij het eens dat het de moeite waard is om te proberen de relatie wel te redden en de affaire te gebruiken als een springplank naar verdieping en versterking. Dat vraagt een investering, het vraagt na een periode van woede en rouw, dat de bedrogen partner de gedachte toelaat dat beide partners een rol hebben gespeeld in het ontstaan van de context waarin de affaire wortel schoot.

En toch: het loont voor het stel!

Zo zien wij wekelijks meerdere keren. En daarnaast ook voor de andere ‘slachtoffers’: De kinderen, familie, vrienden en omgeving profiteren mee.

Praten na het bedrog van de affaire: pijnlijk maar broodnodig

De eerste vragen, tijdens relatietherapie, als de affaire uitkomt zitten vol woede en gevoel van verraden zijn: die vragen liggen voor de hand, de shock moet worden verwerkt, je wilt weten, in de hoop dat je meer gaat begrijpen en meer informatie kan dan helpen. Vragen die je in deze fase stelt:

• ’Wanneer en hoe is het precies begonnen’
• ‘Wie nam het initiatief?’
• Waar spraken jullie af en hoe vaak?’
• ‘Welke leugens vertelde je mij als je een afspraak had?’
• Wat hebben jullie met elkaar gedaan?’
• ‘Wat heb je over mij en over onze sex verteld?’

En ga zo maar door: Esther Perel noemt dit de detective vragen. De partner die zich bedrogen weet, wil weten hoe omvangrijk het bedrog is, om de geschiedenis te kunnen herschrijven. Want ineens is het niet het werk, waardoor de partner vaak laat thuis was, maar ‘die ander’. Of waren het geen e-mailtjes die op de telefoon werden weggewerkt, maar appjes die werden verstuurd. En was het niet omdat het ‘zo lekker voelde’ dat ineens veel meer aandacht aan het lichaam en de beharing werd besteed, maar …

Alle belangrijke gebeurtenissen over de periode van de affaire worden getoetst: speelde het al tijdens onze vakantie in Dubai? Zat je daarom steeds op je telefoon op het strand? En toen mijn moeder overleed en je te laat kwam bij de crematie, was je toen bij haar? En die studiereis laatst naar het congres, was hij daar ook?’ Jaren huwelijk kunnen ineens verschrompelen tot een voorstelling in meerdere schaamtevolle bedrijven. Jaren relatie worden vernietigd door bedrog, zo lijkt. Niets was van waarde, alles was bedrog, de partner deed je meespelen in een klucht, een farce, een grote leugen.

Binnen relatietherapie wordt duidelijk dat deze detective vragen, hoewel begrijpelijk, slechts deels nodig zijn en zelden relevant voor heling van de relatie. Om met elkaar zinvol verder te kunnen zijn de zogenaamde ‘investigative questions’ aldus Perel, de ‘onderzoekende vragen’ nodig. Want er zijn heel andere antwoorden nodig om vertrouwen te kunnen hervinden, om elkaar opnieuw te kunnen ontmoeten, om een nieuw verbond te sluiten.

Relatietherapie kan hier echt helpen

Als Therapie Hilversum zien wij vaak dat affaires ook optreden in goede huwelijken en warme relaties waarbij de ‘dader’ helemaal niet de wens heeft weg te gaan bij de partner. Ook (en misschien wel juist!) binnen harmonieuze liefdesrelaties kunnen affaires optreden. Want hoe maak je in een relatie vol routine, met 3 kleine kinderen en een druk sociaal leven aan je partner duidelijk dat je je niet meer gezien en gehoord voelt? Misschien heb je zelf niet eens helemaal in de gaten dat je elkaar in de drukte van alledag aan het verliezen bent!

Waar het dus vaak misgaat in een relatie is open en eerlijke communicatie over de onderwerpen die toch nog altijd in de taboesfeer zitten, maar juist binnen onze westerse monogame relatie een belangrijke plaats hebben: intimiteit, sex, lust, verlangen. Want hoe maak je in een veilige relatie van 25 jaar met een partner waarmee je veel lief en leed hebt gedeeld bespreekbaar, dat je eigenlijk de sex een keer over een andere boeg wilt gooien? Hoe vertel je een partner waarmee je leven en dood hebt meegemaakt dat het je leuk lijkt om een keer in een dominante rol een stukje ‘Fifty shades of grey’ na te spelen? notabene de film waarvan jullie beiden na afloop nog zeiden, dat jullie gelukkig die fantasieën niet hadden. Hoe vertel je de partner die je 20 jaar geleden voor het altaar nog beloofde nooit op een ander verliefd te worden, dat je nu toch vlinders in je buik voelt voor een collega op het werk?

Kortom: hoe maak je zonder je partner te vervreemden of te verliezen, bespreekbaar dat je niet meer helemaal de partner bent, waar je hem of haar ooit voor dacht te kiezen? Of misschien ben je die partner wel nooit geweest, maar heeft het tijd gekost om dat stuk van jezelf te ontdekken.

In onze praktijk blijkt dat Esther Perel gelijk heeft als zij zegt dat een affaire vaak de veilige manier is om kanten van jezelf te onderzoeken, die je niet in durft te brengen in de relatie. Soms is de affaire een uiting van de ‘dader’ van het terugverlangen naar een vroegere versie van zich/haar zelf: die vroegere versie die onbezorgder, onbevangener, vrijer, gekker en experimenteler was. De affaire is dan niet zozeer het de rug toedraaien naar de partner, maar naar de huidige versie van de persoon zelf die hij of zij geworden is binnen de veiligheid van het burgerlijk gezinsleven.

Welke gesprekken moet je voeren na de eerste klap?

Onderzoekende vragen vormen de basis voor herstel. Binnen onze therapie reiken wij koppels ongeveer vijftig vragen aan in verschillende fasen van herstel, die helpen om voorbij de affaire te komen, om vertrouwen te herstellen, om te verdiepen, achterstallig onderhoud te plegen op onderwerpen die zijn blijven liggen. En inzicht te krijgen, welke onderwerpen verder uitgediept moeten worden om herhaling te voorkomen.

Enkele voorbeelden voor de eerste gesprekken:

Wat betekende de affaire precies voor je?

Wat ontdekte je over jezelf en over ons in de affaire?

En in een volgende fase:

Wat vind je dat ik moet weten over jouw affaire?

Hoopte je dat het uit zou komen of had het jaren door kunnen gaan naast onze relatie?

Echte aandacht voor de partner die de pijn is aangedaan:

Begrijp je mijn woede en pijn echt?

Wat zou er gebeurd zijn als ik de affaire had gehad en niet jij?

En verder onderzoekend naar de toekomst:

Denk je dat het weer zou kunnen gebeuren?

Welke rol speelt sex in de gedachten die je hierover hebt?

Zou je met me verder willen vanwege mij of vanwege de kinderen/familie/vrienden?

Al deze vragen helpen de relatie te herstellen, te verdiepen, misschien zelfs naar een betere plek te brengen. Wij hebben stellen gezien die een Intensief Relatie weekend bij ons in gingen zonder elkaar aan te kijken en vertrokken arm-in-arm, dankzij de gesprekken die mogelijk bleken in de veilige omgeving van relatietherapie.

Relatie in tijden van turbulentie

In Libelle 30 vertellen 2 vrouwen en een man hoe de affaire van de partner hun relatie heeft gered(!), verbeterd of op goede manier op basis van de juiste gesprekken en bevindingen tot een einde heeft gebracht. Zelfs in Libelle is plek voor affaires die goed zijn voor een stel. En dat is een enorme omslag versus pakweg 10 jaar geleden.

Het is een omslag die wij toejuichen, omdat maatschappelijke en technologische ontwikkelingen zoveel beweging hebben gecreëerd en tot emancipatie hebben geleid. Zozeer, dat de ouderwetse idylle van die ene partner die alles zal bieden totdat de dood ons scheidt, niet meer zo voor de hand ligt.

Wil je naar aanleiding van dit stuk napraten of meer informatie? Neem dan contact op!